ZER IKUSI
Ramiro Pinilla – Ibilbide literarioa Getxon
Getxoko Liburutegiek utzitako argazkia.
Ibilbidean, Ramiro Pinillak idatzitako Haran berdeak, mendi gorriak trilogiako eta bestelako eleberrietako lekuak bisitatuko ditugu. Ibilbidean ikusiko duzu zergatik sortzen den itsaso inguruko kolore berdea eta paisaia gorriak deskubrituko dituzu...
Ramiro Pinillaren eremu literarioko lekuak ezagutuko dituzu: Arrigunaga hondartza, Benta... Eta “bere Getxon” dabiltzan eta Getxo istorioz betetzen duten pertsonaiekin maiteminduko zara (edo ez): Sugarkeako Baskardoak, Manuel jauna, Roque, Oiaindiako markesak, Ella... Eleberri batetik bestera dabiltzan pertsonaiak dira, Pinilla unibertsoa osatzen dutenak.
Bere lana ezagutzen baduzu, etengabe ikusiko dituzu berak deskribatutako lekuak ibilbidean zehar. Alderantziz, deapie-ren ibilbidean idazlea deskubritu baldin baduzu, bere mundu literarioan sartzeko prest zaude.
RAMIRO PINILLA (1923 - 2014)
Ramiro Pinilla Bilbon jaio arren, idazle getxotarra da guretzat, izan ere, 13 urtera arte uda guztietan Arrigunaga hondartzatik hurbil zegoen baserri batean egoten zen. Leku horrek liluratu egin zuen, eta Txiki Baskardoren pasadizoak lanean kondaira bat asmatu zuen, zeinaren arabera, “lurreko bizitza olatuetan sortu zen".
35 urte zituela Getxora etorri zen bizitzera. Gutxi barru bere lehenengo saria jaso zuen: Inurri itsuak lanarekin 1960ko Nadal Saria eta 1961ean Kritikaren Saria jaso zituen.
60ko hamarkadan, behar ekonomikoak zirela-eta, enkarguz lanak idazten zituen eta aldi berean sorkuntza propioko eleberriak idazten zituen.
70eko hamarkadan argitaletxeekin lan egiteari utzi zion eta Destino eta Planeta desengainatu zituen sari horretan finalisten artean geratuz. 2004ean, Fernando Aramburu idazlearen bitartekaritzari esker, Tusquets argitaletxeak Haran berdeak, mendi gorriak, trilogia argitaratu zuen, bere literatura testamentua, 3 bildumatan: Lur dardartia, Gorputz biluziak eta Burdinaren errautsak
Lan handi horrekin sari gehiago irabazi zituen: Kritikarena, Euskadikoa eta Literaturako Nazionala. Aurrerago, Eusko Jaurlaritzaren Lan Onari Saria, AixeGetxo! Saria...
2014an ospitalean zegoen bere azken egunak igarotzen, eta maite zutenei esan zien pozik zegoela, idazten zegoen eleberriko azken kapitulua bukatu zuelako.
Ramiro Pinilla gustuko zuena egiten hil zen, idazten.
1. San Nikolas plaza
San Nikolasko liburutegian Ramiro Pinillaren lan guztiak eta Galea egunkariko bilduma osoa daude, koardenatutakoa, egunkari horrek sortu eta bultzatu baitzuen. Tokiko argitalpen hori kazetarien, artikulu idazleen eta abarren sorlekua izan zen
2. Algortako etorbidea, 69
Gaur egun denda dagoen lekuan, Pinillak Beltza liburu denda sortu zuen, eta bertan lan egiten zuen Sancho Bordaberri gazteak, liburuak biziki maite zituenak (Hildako bat gehiago bakarrik).
3. Katea
Hementxe zegoen kokatuta antzinako trenaren pasabidea, Katea gisa ezaguna, Pinillak Haran berdeak, mendi gorriak lanean aipatutakoa: “Garai batean kate bat zegoen baserritarrek astoak Algorta zeharkatzen zuen errepide nagusira lotzeko…”.
4. Venancios-eko bidegurutzea
Hementxe hasten da Haran berdeak, mendi gorriak, eleberriko istorioa, Oiaindiako markesen jauregian.
5. Getxoko geltoki zaharra
Hemen kokatutako etxe batean jaio zen Adin ahaztezin hura liburuko protagonista, Souto Menaya futbolaria. Pinillak 2013an Euskadi Saria jaso zuen. Lan hori futbolari eta hain maite izan zuen Athletic-i buruz idatzi zuen.
<
6. Benta
“Kondairak dioenez, Ermoren begiek distira berezia zuten (…) eta bat-batean, mostradore inguruan zanga irekitzen hasi zen hormak eraikitzeko. Benta zen”. Haran berdeak, mendi gorriak trilogia.
7. Guardako Aingeruaren baseliza
“(…) Ermita, kutxa zen, estalpea, haritz handiaren ondoan eraikitakoa, eta Totakoxek, ezkongabeak, esan zuen bere adarretan aingerua ikusten zuela, eta horregatik aurrerantzean, Aingeruaren baseliza izena hartu zuen ”. Haran berdeak, mendi gorriak trilogia.“(…).
8. Andra Mari eliza
Lurralde hori Sugarkeako Baskardoena da Lur dardartia (Haran berdeak, mendi gorriak trilogia) liburuan eta Pinillaren beste lan batzuetan.
9. Karmengo Andre Mariaren hilerria
“Ez duzu entzun behetik husten diren kostaldeko hilerriei buruzko istorioa?” (Ikus + bitxikerietan), Hilerri hutsa“.
10. Arrigunagako zelaiak
Antzina, leku horretan Arrune baserriaren zati bat zegoen, Pinillak bere haurtzaroko udak igaro zituen baserria. Gaur egun bakarrik pikondo bat dago. Inguru horretan kokatuta dago Inurri itsuak.
11. Arrigunagako hondartza
Idatzi ditudan istorio ia guztiak hondartza honetan inspiratuta izan dira, hauxe da nire mundu errealaren eta imajinarioaren erdigunea.”Arrigunagako hondartza bere eleberri guztietan agertzen da.
12. Lau Bideak
Bidegurutze horretan sentitzen zuen Pinillak “itsasoko haize leuna aurpegian” Getxora udan iristen zen bakoitzean. Bertan kokatu zuen baita ere Manuel jaunaren etxea, eta hortik hurbil, Mercedes andereñoaren eskola. Bien arteko harremana Hamabost urte izeneko eleberri motzean dago jasota.
13. Portu zaharra
Pinillaren lanean Portu Zaharreko hiru pertsonaia hauek daude: Benito Muro eta Cipriana bere ematzea (Pikondoa), eta Koldobike (Hildako bat gehiago bakarrik).
14. Punta Begoña galeriak
Pinilla galeria horietan inspiratu zen Galeon jauregia sortzeko, eta bertara joan zen Ella bizitzera Laparkobasoko bidegurutzean zegoen antzinako etxea utziz. Gorputz biluziak eleberrian Aurelio Altubek jauregi horretako sekretu batzuk azaltzen ditu.
Ibilbidearen mugarriren batek oroitzapenik ekarri al dizu gogora?
Agian arkitektura bat izan da, paisiabat, edo zure interesa eragin duen irudi bat...
Partekatu zure #Getxodeapie esperientzia gizarte-sareetan.
Deskargatu:
Gehiago jakin nahi duzu?:
Gogorarazten dizugu badituzula beste 13 ibilbide udalerrian; hurbilen daudenak hauek dira:
