ZER IKUSI
Francisca Labroche – Ibilbidea Santa Ana ermitaren ondotik
Getxoko Liburutegiek utzitako argazkia.
Francisca Labroche Maximo Aguirreren alarguna baino askoz ere gehiago izan zen. Máximo Aguirre, bere aldetik, Santa Ana eta Areetako eremua estaltzen zuten padurak eremu urbanizagarri bihurtzeko plana ezarri zuen politikari eta enpresaburu begitazioduna izan zen. Hura hilda, Franciscak eta Eduardo eta Ezequiel bere semeek, XIX. mendeko Bilboko burgesiarentzako udako hiri bihurtu zituen lursail horiek.
Francisca Labrocheren ibilbidea Unescok 2006an Gizadiaren ondare deklaratutako Bizkaiko Zubiaren plazan abiatzen da. Abiapuntu sinbolikoa da, Bilbotik uda pasatzera etortzen zirenak hara iristen zirelako.
Utzi Franciscari Santa Ana auzotik Romoraino eramaten. Santan Anan, lehen eraikuntzaren garrantziaz jabetuko zara. Auzo horretan udalerriko lehen industria txikiak kokatu ziren: olio, hazi eta orratz fabrikak. Eta Matías Romoren mahai-tresna eta objektu erlijiosoen fabrika.
FRANCISCA LABROCHE (1804-1867)
Aita Donostiakoa zuen baina Bilbon jaion zen XIX. mendearen hasieran. Bere hiru ahizpak bezala, María Ramona, Leonarda Ignacia Cesárea eta María Beatriz, Bilboko Deustu auzoko San Pedro Apostoluaren elizan bataiatu zuten.
Hogeita bat urte geroago, leku berean Maximo Aguirrerekin ezkondu zen, gaur egun Areeta gisa ezagutzen ditugun lursailetan hirigintza-jarduera handia egin zuena.
Maximo Aguirre 1863. urtean hildakoan, Francisca Labrochek lursailak saltzen jarraitu zuen Eduardo eta Ezequiel bere semeekin, Viuda e Hijos de Máximo Aguirre familia-sozietatearen bidez. Hor, gehiengo jabea zen Francisca (% 54,6). Bestalde, Dolores bere alaba, sozietate horrekin lotuta zegoen, baina bere senarra eta Lamiakoko markesa zen Eduardo Costeren bidez.
Francisca Labroche emakume azkarra zen negozioetan, eta bidaiazalea. Parisen, Santa Ana Ermitaren patroiaren irudia erosi zuen. Ermita hori, geroago, eremuko higiezin garapenaren erdigune bihurtu zen.
Aguirre-Labroche-Costetarren leinuak goitik behera aldatu zuen Getxo hirigintza mailan, eta trenbidearen bultzatzailea ere izan zen.
1. Tomas Olabarri kaia
Itsasadarrarekiko paraleloan, Tomas Olabarriren omenez egindako kaitik paseatuko dugu. Neguriko Real Sociedad de Golf taldeko lehen jokalari handia izan zen. Izan ere, Olabarritarren etxean sortu zen, 1932. urtean, Espainiako Golf Errege Federazioa.
2. Industriaren omenaldia izeneko eskultura (2011)
Jose Ramon Carrera madrildarrak egin zuen, eta dioenez, "obrak goitik begiratuta lauburu egitura du, forma oso energetikoa delako, eta erdian, uso formako zulo bat du, bakearen sinboloa. [...]».
3. Santa Ana auzoa (XIX. mendean).
Gaur egungo Santa Anako bizitegi-eremua, jatorriz, aisialdi-eremu bat izan zen XIX. mendeko Bilboko burgesiarentzat. Horrez gain, Getxoko turismo-bultzadarekin lotutako urbanizazio-prozesua hemen hasi zen.
4. Santa Ana ermita (1864)
Diotenez, Modesto Echanizek eraiki zuen, Francisca Labrocheren finantzazioari esker. Halaber, auzo osoaren partzelazioa lau formarekin antolatzeko erreferentziatzat erabili zuten.
5. Santa Ana eliza (2007)
Tenplu honen egileak Eduardo Escuriaza eta an+el arquitectos estudioa izan ziren. Antzinako San Agustin ikastetxearen orubean dago, parrokia-etxe berria bihurtu dutena. Eliza kanpoaldean dago, kirol-pista zaharraren eremua erabiliz.
6. Mercedes etxea (1916)
Etxea Manuel Camarónek diseinatu zuen, etxe-arkitektura erabiliz, 1916an, eta 1950. urtean berriztatu eta handitu zuten. Hainbat erabilera izan ditu (etxe gisa, amaetxe gisa eta musika-kontserbatorio gisa).
7. Villa María Teresa (1928)
Luis Arana Goiri politikari eta arkitektoaren lana da. Familia bakarreko txalet hau, arkitektura neoeuskaldunaren ohiko etxea da, lorategiz hornitua.
8. Harino Panadera (1933)
Fabrika hau, industria-eraikin bat lorategi-hiri bihurtzearen erakusgarria da. Horretarako, makinak orubearen hondoan jarri ziren, eta aurrealdean, okinaren etxea eta okindegia. 2007. urtean monumentu deklaratu zuten Euskal Kultura Ondarearen Inbentario Orokorrean.
9. Villa Merche
Familia bakarreko txalet hau lorategiz hornituta dago. Egilea Manuel I. Galindez da, eta erregionalismo neoeuskalduneko adibideetako bat da. Getxon, hoberen zainduta dagoen eta gehien errespetatuetako lan bat da. Gaur egun, Ondarretako batzokia da, Eusko Alderdi Jeltzalearen egoitza.
10. Txalet bikoitza (1920)
Txaleta Manuel Camaronen lana da, eta euskal eta ingeles motiboak bateratzen ditu. Oso konposizio errazeko eraikuntza da, eta eremuko beste etxe batzuen aldean, bere kalitate arkitektonikoa txikiagoa da.
11. Familia bakarreko txaleta (1888)
Auzoko etxebizitzarik zaharrenetako bat da, eta Víctor Chávarri eta Eduardo Aguirre Labroche buru ziren higiezinen sustapen bat izan zen. Britainiar estiloan oinarritzen ziren bost txalet atxikietatik geratzen den bakarra da.
12. Romoko auzoa (XX. mendea)
Getxoko lehen industriak lursail horietan jartzearen ondorioz sortu zen Romo. Bestalde, trenbideari esker, handik hurbil zeuden herrietako langileak eta salgaiak garraiatzen ziren.
13. Etxe merkeak (Langilearen etxea) (1925)
Etxe merkeak Bilbo-Areeta trenbidearen langileen eta zenbait langile metalurgikoren ekimenez egin ziren. Helburua da langileei etxebizitza eder eta erosoa ematea zen. Proiektua Angel Libanok egin zuen.
14. Romo Kultur Etxea-RKE (2018)
Udal eraikin honek 4.000 m2 baino gehiago ditu, eta kulturarekin lotutako zenbait erabilera ditu. Aitor Elorduy eta Gabriel Chapa arkitektoek diseinatu dute. Eraikinaren inguratzailearen ideia formala Galeako itsaslabarren alegoria bat da.
15. San Jose Obrero eliza (1956)
Laukizuzen forma duen eliza da, Emiliano Amann eta Celestino Martinezek egindakoa. 32 m garai den kanpandorre ikusgarria du. Bere diseinu zaindua dela eta, gerraosteko erlijio arkitekturarik onena dela esaten dute.
Ibilbideko mugarriren batek oroitzapen batera lekualdatu zaitu?
Agian arkitektura bat izan da, paisaia bat, edo zure interesa eragin duen irudi bat…
Konpartitu ezazu zure #Getxodeapie esperientzia sare sozialetan.
Deskargatu:
Gehiago jakin nahi duzu?:
Gogorarazten dizugu badituzula beste 13 ibilbide udalerrian; hurbilen daudenak hauek dira:
