EZAGUTU GETXO
Gernika, “Guernica” artelanaren jatorria
Gernika, “Guernica” artelanaren jatorria
Gernika da Bizkaiko lurralde historikoko eta Euskadi osoko herri bereizgarrienetako bat. Sinbolismoz betetako herria da, Bizkaiko Batzar Nagusien egoitza, eta Pablo Picassoren “Guernica” margolan ospetsuaren inspirazio iturria.
Gernikaren historia
Gernika, Bilbotik 25 minutura eta Getxotik 40ra, iragana ahaztu barik etorkizunera begira dagoen herri bat da. Antzina-antzinatik leku enblematikoa izan da euskal gizartearentzat, Euskadiko demokraziaren eta eskubide historikoen sinboloa baita. Busturialdea eskualdean dago, Oka ibaiaren haranean, eta Urdaibaiko Biosfera Erreserbaren bihotza da.
Udalerriaren izen ofiziala Gernika-Lumo da. Erdi Aroan, Lumoko portuko auzo bat bakarrik zen Gernika. Gatazkaz betetako urte ugariren ondoren, bi aldeek bat egin zuten 1882ko urtarrilaren 8an, eta egungo Gernika-Lumo sortu zuten.
Gernikako bonbardaketa
1937ko apirilaren 26an, Gernikan azoka eguna zela, herria bonbardatu zuten, eskala handiko esperimentu militar baten ondorioz, Bigarren Mundu Gerran Europako beste leku batzuetan erabiliko zen eraso plan baten barruan.
Erasoaren helburu nagusia Errenteriako zubia suntsitzea izan zen, euskal gudarostea Bilboranzko bidean geldiarazteko. Erasoaren tamainak, ordea, agerian uzten du beste asmo bat ere: tropak eta herria desmoralizatzea eta iparraldeko frontearen jausialdia erdiestea.
Herriaren % 85etik gora suntsitu zuten.
Picassoren "Guernica"
Pablo Ruiz Picasso (1881-1973), Málagan jaioa, margolaria, eskultorea eta grabatzailea izan zen. Kubismoa sortu zuen, Georges Braquerekin batera. XX. mendearen hasieratik, Picassok eragin handia izan zuen, hainbat mugimendu artistikotan parte hartu zuen eta garai hartako artista askori eragin zien.
Bonbardaketa zela eta, Parisko Erakusketa Unibertsalean 1937ko uztailaren 12an Picassok “Guernica” inauguratu zuen, mihisearen gainean egindako olio bat. Bertan, margolariak garai horretan hazten ari ziren gerrei eta diktadurei egindako kritika islatu zuen.
Hasieran, “Guernica” margolanak ez zuen izan beranduago sortu zuen oihartzuna. Gerra figura ulertezin eta zuri-beltzez islatzen zuen margolantzat jo zuten. Kritikak ere ez zion garrantzi handirik aitortu. Margolana Europan eta Estatu Batuetan zehar ibili zen. 1992tik Reina Sofía museoan dago (Madril).
Testuinguru hori sortu zuten gertakariak direla medio, Gernikak honako interes puntu hauek ditu:
Picassoren “Guernica” margolanaren erreprodukzioa
Gernikan Picassoren “Guernica” erreprodukzioa dago, azulejotan egindakoa. Mosaikoaren azpian honako idazkuna dago: “Guernica Gernikara”. Herriaren aldarrikapen bat da, jatorrizko margolana izena ematen dion udalerrira mugitzearen aldekoa.
Gernikako arbola eta Batzar Etxea
Udalerria sortu aurretik, egun Gernika izena duen lurralde osoa harizti handi bat zen, interes gune nagusitzat baseliza bat zuena. Urteen poderioz, eraikin hori zin egiteko Andra Mari Eliza bihurtu zen, eta, beranduago, egungo Batzar Etxea bilakatu zen.
Urteak joan urteak etorri, zuhaitzak ere murriztu egin ziren, eta egun bakarra dago zutik: Gernikako arbola.
Bizkaiko jaurerriaren garaian, lurralde historiko horretako herrietako ordezkariak haritzen gerizpean biltzen ziren,Gernikako arbolaren azpian biltzeko ohitura sortu zen arte. Bertan egin zen beranduago Bizkaiko probintzian eragina izango zuen lege multzo bat.
Baselizan egiten ziren ekitaldi erlijioso eta politikoak, eta, egun, nabarmena da bertan egin zelako 1876an indargabetuko ziren Foruen Juramentua.
Hori dela eta, gaur egun, Batzar Etxean egiten dira, Gernikako arbolaren aurrean, EAEko ekitaldi nabarmenetako batzuk, esate baterako, lehendakariaren kargu hartzea.
Gernikako nekazaritza produktuen azoka
Gernikako nekazaritza produktuen azoka astelehenero egiten da.
Esaerak dioenez: “Lunes gernikes, kolperik ez”, hau da, “Gernikan, astelehenean, kolperik ez”. Hau da, asteko egun hori aisiarako eguna da.
Bonbardaketaren egunera arte, astelehena hura ere, Gernikako azoka aire zabalean egiten zen. Herria berregitean, Suntsitutako Eskualdeen eta Konponketen Zuzendaritzak esparru itxi batean kokatzea erabaki zuen.
Euskadin egiten diren azoka tradizional gutxi horietako bat da, salerosketa gune bat baino gehiago. Hasiera-hasieratik, Gernikako nekazaritza produktuen azoka topaleku bat da Busturialdeko, alegia, Gernikaren eskualdeko, biztanleentzat.
Jai Alai pilotalekua
Gernikako Jai Alai pilotalekua zesta punta munduko frontoi handienetariko bat da. Hain zuzen, pilotariek beraiek munduko onena dela diote, bere ezaugarriak direla eta.
Astelehenero partidak egiten dituzte, nekazaritza produktuen azoka tradizionalaren ostean.
Babesleku antiaereoa
Gernikako bonbardaketaren aurretik inguruan izan ziren bonbardaketen ondorioz, Eusko Jaurlaritzak agindu zuen Euskadiko hainbat lekutan babesleku antiaereoak eraikitzeko.
Gaur egun, eraikitako hiruetatik bi bisitatu daitezke:
- Pasealekuko babeslekuak. 10:30etik 13:30era eta 15:30etik 21:30era.
- Astrako babeslekua. Apirilaren eta urriaren artean (biak barne), astelehenetik ostiralera, 10:00etatik 18:30era, eta larunbatetan, 10:00etatik 15:00etara.
Bakearen museoa
Bakearen museoan azaltzen dira 1937ko bonbardaketako gertakariak, erasotik bizirik irten zirenen argazkien eta ikus-entzunezkoen aurkezpenen bidez.
Euskal Herria museoa
Gernikako Euskal Herria museoaren helburua da euskal kultura eta gizarte hau berezi egiten duen guztia islatzea.
- Beheko solairua. Euskal bizimodua baldintzatzen duten lurralde faktoreen ingurukoa.
- Lehen solairua. Euskal politikaren historia eta bilakaera, egungo egoerara ekarri gaituen bidea ulertzeko.
- Bigarren solairua. Kirolak, festa, musika... Euskal kulturaren inguruko guztia.
- Atikoa. Aldi baterako erakusketak:
Gastronomia
Asteleheneroko nekazaritza azokan, Gernikako produktu tradizionalak topatu ditzakegu, esaterako:
Indaba nabarrak
Euskadiko gutizia tipikoa da, baserrietan orain dela bost mende baino gehiagotik landatzen dena. Nazioarteko dastatzaileek “oso ontzat” edo “bikaintzat” jotzen dituzte. Ekoizpenean erabilitako teknikak nabarmenak dira, ingurumena errespetatzen dutelako.
Gernikako piperra
Betidanik maite izan dira Bizkaian, haien itxura estetikoagatik eta zaporeagatik Estatuko jatetxeen sektorea konkistatu duten arte.
Pablo Picassoren “Guernica” artelanak, herriaren gertakari historikoek eta haren kulturak, Gernika Euskadiko leku bereizgarrienetako bat bihurtzen dute.
Getxotik Gernikara iritsi nahi baduzu, hemendik egin ahal izango duzu:
Herri horretara 45 minututan iritsiko zara Gernikarako transfer zerbitzuaren bidez.
Herri hori bisitatu aurretik edo ondoren, Getxoko 5 ibilbideak egiteko gomendatzen dizugu, gure udalerriaren esentzia ezagutu dezazun. Horrez gain,Euskal Kostaldeko herrien ibilbidea egiteko gomendatzen dugu, Kantauri itsasoaren inguru eder honen xarma ezagutzeko.
Informazio gehiago
Joan Gernikako turismo bulego webgunera
